Indonesische Spiritualiteit

Keris verhalen

In dit hoofdstuk een verzameling van verhalen over de keris, aangevuld met krantenknipsels uit de tijd van onze ouders



TEMPO DOELOE,

wat oude foto's uit de oude tijd aangevuld met wat kranten artikellen over de keris. Het was in het oude Indonesië heel normaal dat er regelmatig artikellen over de keris in de kranten stonden. Hier uit kun je al opmaken wat voor een plaats de keris innam in de Indonesische maatschappij. Je kunt dan ook begrijpen waarom de meeste Indo's een diep respect hebben voor de keris.....geen angst, maar een diep respect!

Interessante artikkellen zijn:

-de beschrijvingen over de verzorging van de keris gewoon in de krant. Vrijdag kliwon is een kombinatie van de heilige dag van de moslims de vrijdag en de oude originele dag de Kliwon. Opvallend is dat vaak Cristenen in Nederland nu ook de vrijdag Kliwon overnemen. Als je dan toch de twee tradities wilt kombineren zouden Christenen zondag Kliwon moeten nemen...of neem gewoon de originele dag Kliwon en kijk naar de Balinezen en bewoners van Lombok...

-Het beschikbaar stellen van een pusaka bij het winnen van een wedstrijd, (artikel over de zeilwedstrijd). Met name in de verzamelaars wereld heeft iemand een verhaal verzonnen dat een pusaka alleen pusaka is als het een erfstuk is. Een pusaka is een heilige keris bedoeld voor geluk en is pas een pusaka als hij bezield is door een empu. Iets wat je krijgt van je ouders is een erfstuk! Een pusaka kan dus ook gewoon gewonnen worden of gekregen worden!
Een pusak keris kan dus ook gewoon geschonken worden om iemand geluk te gunnen...

-Betekenis van het woord pusaka. Ik weet nog goed dat ik aan mijn oma vroeg wat pusaka nu eigenlijk betekend? Mijn oma zei zonder aarzeling:"Poesaka betekend heilig, een heilige keris." Na het lezen van de vele oude krantenknipsels kwam ik het eindelijk tegen, inderdaad in het oude Indonesië betekend pusaka heilig!

-Verhalen over de mystiek van de keris. 

-Het gaan slapen met de keris onder je kussen om te zien of de kris bij je past. Tijdens het slapen met de keris krijg je dromen. Zijn de dromen slecht, dan past de keris niet bij je. Krijg je geen of goede dromen dan is de keris geschikt voor je. Als je de keris genoeg verwend en krijg je een band met de keris dan toont de spirit zich zelfs aan je. Als ik iets wil "zien", dan ga ik zelfs slapen met een speciale keris.....

-Een van de artikellen bespreekt zelfs de allergrootste schande: het ongevraagt uit de schede halen van de keris! Het artikel "Clemenceau en de adat". Ik heb dit ook zelf eens mee gemaakt. Zo zag ik eens een fraaie keris op internet en de handelaar vroeg me een keris mee tenemen. Ik nam mijn pusaka mee naar Limburg en de deur werd opengedaan door een kleine werkelijk waar alleraardigste dame. Tijdens het gesprek pakte ze de keris en haalde de keris ongevraagd uit de schede om de passing te bekijken. (boetul....) Ik weet nog dat mijn dochters me geschrokken aankeken, en de koop ging uiteraard niet door. Als iemand zo weinig verstand heeft van de gewoontes dan kan de keris onmogelijk nog een energie hebben.....
Passing is echt een ding van verzamelaars en wat zegt passing nu? Passing zegt alleen dat het gat van de schede is aangepast op het blad. Het zegt niet of het de originele schede is, ook zegt het niets over de ouderdom van de schede. Heeft een verkoper het dus over de passing dan is het hoogst waarschijnlijk een keris waarvoor niet ge-sajen is! En waarom zou iemand die niet geloofd in spiritualiteit niet sajen? Misschien komt spiritualiteit over een aantal generaties wel weer terug, net zoals spiritualiteit hier een aantal generaties geleden is verdwenen. ..en dan zijn alle kerissen leeg omdat het nu in de mode is niet in spiritualiteit te geloven.
Een mooie anecdote:" Zo was er een een leraar op de universiteit die bijgeloof besprak, en gooide het onder de noemer placebo effect en duidelijk liet blijken dat als je het niet kunt waarnemen of bewijzen, dat het er dan ook niet is. Op een dag waren de leerlingen bij de leraar thuis en zagen een hoefijzer boven de deur. "maar prof, u geloofde toch niet in bijgeloof?" "ja" zei de leraar "maar het blijkt ook te werken als je er niet in geloofd"......"
Bij een echte keris gaat het om de Isi, de energie die je geluk brengt en niet over de passing!!!
(zo kreeg ik ook nog te horen van een andere verzamelaar dat de betreffende dame een email stuurde naar hem om vooral niet bij een andere handelaar te kopen omdat hij zou worden opgelicht......was mijn gevoel toch juist dat het niet pluis was.......)

-Nog een bijzonder verhaal is dat tijdens de uitbraak van een epidemie de koning had besloten met een van de meest heilige keriseen een rondgang door het gebied te doen met de keris om de epidemie te bestrijden.

-Of het artikel:"Brand in Bandoeng", waarbij een eigenaar van een wonining zijn woning spaarde door met zijn keris naar de brand te wijzen.

-Duidelijk word hoe belangrijk de keris was in het dagelijkse leven van onze voorouders!!!

Overigens was het een verslavend genot om al deze originele oude artikelen te lezen. Ik heb werkelijk honderden oude kranten gelezen met een schat aan originele informatie......

Veel lees plezier!!!












De Madurese Pusaka van Randy Piersma




Zo kwam ik in contact met Randy Piersma die wat meer wilde weten over de behandeling van pusaka kerissen.
Voor de deur stond een bescheiden man met een tienerzoon Luka, het klikte direct.
Randy, zelf een heel talentvolle gitarist onder de naam Randy Pears, had een paar kerissen meegenomen waaronder een direct aanwezige krachtige Madurees. Ik was erg nieuwsgierig naar de Madurees en was nieuwsgierig naar de afkomst. "Van mijn oma" antwoordde Randy die in zijn jeugd op Texel is opgegroeid, maar het Indisch bloed stroomde overduidelijk door zijn lichaam.



Kelengan Keris van Randy Piersma. Let op de ronde tip op de peksi.
Hij kreeg deze pusaka van zijn oma Gerardine Rudolph, geboren 10 juli 1923 te Surabaja, die deze keris hoogstwaarschijnlijk van haar moeders kant had, mevrouw Frederika Dommers, geboren 1 juli 1901 in Loemandiang. Een adellijke familie.


Prachtige foto's uit het familie album van Randy met op de eerste foto oma Geraldine Rudolph met Joop Koenen, op de 2e foto haar ouders:  Frederika Dommers en Frederik Rudolph, de 3e foto de ouders van Frederika: Johanna van 't Hoogerhuys en Frederik Anton Albert Dommers, en op de laatste foto de ouders van Johanna van 't Hoogerhuys, 6 generaties terug!
De oma van Randy, mevrouw Geraldine Rudolph was afkomstig uit Tretes bij Surabaja. De keris was in een goede staat. Ik vroeg of ik hem wat in de olie mocht zetten; de keris was nogal droog. Tijdens het olieën voelde je de aura direct verkleuren. Het was een zeer prettige Isi en een mooie ontmoeting met de Tuah. 
Randy wil de pusaka op een traditionele manier gaan verzorgen en dit prachtige stukje Indo-cultuur doorgeven aan zijn zoons...










































Bersiap kerissen van Erwin van Gorkum die ze heeft geërfd van zijn opa Jan van Gorkum.  



Na het einde van de 2e wereldoorlog werden de Indo's uitgemoord. Door de kamptijd hadden ze totaal niets meer, geen huis, geld of andere bezittingen. Maar Indo's voelden zich wel kinderen van Indonesië en kenden de Indonesische cultuur goed, ze waren daar geboren en getogen. Niets hield de vrijheidsstrijders tegen.....behalve de keris. De indo's gebruikten oude schedes en handvatten en slepen dolken uit oude zwaarden, die waren er in overvloed na de oorlog. Door rond te lopen met deze krissen werden ze met rust gelaten maar eigenlijk was het het alom bekende natuurprincipe van mimicry, vermomming.
Voor de ingang van de Tong Tong fair had ik afgesproken met Erwin van Gorkum, hij had net in België een koers gefietst en het was meer dan 30 graden. We raakten direct in een vertrouwd gesprek en hij vertelde over zijn opa Jan van Gorkum. Jan van Gorkum werd in 1920 in Djember geboren. In 1940 meldt hij zich bij de Militaire Luchtvaart van de KNIL. Na het uitbreken van de oorlog wordt hij op 8 maart gevangen genomen door de Japanners. Zijn verloofde Louise Minnaard werd met haar moeder en zus in een vrouwenkamp in Nederlands-Indie opgesloten. Jan werd uiteindelijk in Japan als dwangarbeider in de mijnen te werk gesteld. 
Na de Japanse overgave werd hij door de Amerikanen bevrijd en enige maanden later toegevoegd aan zijn nieuwe squadron in Australië. Pas nadat de Britten daarvoor toestemming gaven in april 1946 kon zijn squadron terug naar Nederlands-Indië. In augustus 1945 werd ook het gezin Minnaard bevrijd en in eerste instantie gastvrij opgenomen door een lokale familie. Deze familie bleek echter in opdracht van de republikeinen de familie Minaard te bespioneren. Na enige tijd werd de familie Minnaard opnieuw gevangen gezet in de buurt van Djokjakarta, nu door de republikeinen. Pas in mei 1946 werd zij definitief bevrijd en vertrok Louise naar Batavia om Jan te ontmoeten. Een paar maanden later trouwden zij. De situatie in het land bleef erg gespannen en gevaarlijk, vooral voor een KNIL-gezin. De zwager van Louise werd bijvoorbeeld in een hinderlaag aangevallen door ploppers. Louise en Jan kregen nog twee kinderen in Nederlands-Indië maar vertrokken uiteindelijk toch uit het land en namen op 29 augustus 1950 de boot naar Nederland.








































































De Keris van Diponegoro na wassing.