Keris Cursus

De keris is eigenlijk de sleutel die de deur opent naar de oude kennis en spirituele tradities van onze voorouders. Het betreft hier cultureel erfgoed dat oorspronkelijk één op één wordt overgebracht binnen families, door ouders en grootouders die de benodigde kennis overdroegen aan hun kinderen en kleinkinderen. Denk hierbij aan hoe je een ceremonie vormgeeft, hoe je een offer legt voor de keris en voorouders (een ‘sajen’), hoe je daarbij de Javaanse kalender (de pasaran) kunt volgen om te bepalen wanneer dit offer het best gebracht kan worden.

Juist omdat deze kennis dikwijls binnenshuis blijft, is ze kwetsbaar, en dreigt ze verloren te gaan voor de jongere generaties die juist staan te popelen om meer over hun culturele wortels en erfgoed te leren. Wat doe je bijvoorbeeld als je een keris poesaka als erfstuk krijgt van je overleden grootvader? Waar kun je de juiste informatie vinden over hoe je deze onderhoudt, en hoe je er concreet mee werkt? Is er een plek waar je kunt oefenen en kennis kunt uitwisselen met andere beoefenaars binnen de gemeenschap?

In deze tijd worden we op vrijwel alle vlakken van het menselijk bestaan geconfronteerd met afbraak van oude uitgediende structuren: economisch, sociaal maatschappelijk. Verschillende historici hebben beaamd dat er een diepe collectieve menselijke behoefte is aan vervulling, ceremonie, verbinding met onze wortels en het ervaren van een zingevende mythe van deze tijd. Zelfs de wereldmusea zijn recentelijk tot het besef gekomen dat het spiritueel behandelen van de keris van evenveel belang is voor de keris als het fysieke onderhoud

Nu zijn we de kennis gaan uitwerken en zijn tot een cursus van 10 lessen gekomen. We zijn daarna fondsen gaan werven zodat de huur en materialen en cursusmateriaal kan worden aangeschaft. Voor 55 euro, met hulp van subsidie van het Vfonds, hebben wij een cursus kunnen samenstellen, waar dieper word ingegaan op de materie, die zijn oorsprong heeft in het Indonesische Tantrisch Hindoe Boeddhisme uit de 12e en 13e eeuw. Doel van de club is het behoud van de keris maar dan vooral het immaterieel deel. Dus het vertalen van de oude tradities naar de moderne tijd, met als doel het behoud van de oude tradities.

Bij de prijs zijn inbegrepen alle kosten materiaal zoals bloemen, wierrook, bananenblad, cursusmateriaal zoals kopieën van de informatie. Voor de Selamatans, spreken we gezamenlijk af hoe we samen de Nasi Tumpeng maken.

Nu is er al een keris club, maar die houd zich vooral met het verzamelen van kerissen, toch wel wat anders dan wanneer je erfstukken uit de familie hebt.

A. Een verzamelaar richt zich vooral op de esthetische, historische, en culturele waarde van kerissen. Ze verzamelen kerissen als kunstobjecten of antieke stukken, vaak vanwege hun zeldzaamheid, vakmanschap of geschiedenis. Hun interesse is meestal gericht op het behoud van de keris als cultureel erfgoed, en ze kunnen uitgebreide kennis hebben over de verschillende stijlen, smeedmethoden en symbolieken die bij kerissen horen. Het gebruik van de keris is voor hen symbolisch of decoratief, en ze hoeven er geen spirituele of rituele waarde aan toe te kennen.

B. Dan heb je de eigenaren van de erfstukken. De keris heeft dan allereerst een emotionele waarde ongeacht of het een kostbaar stuk is of niet. De keris maakt dan deel uit van de familie, en de eigenaren zien de keris niet als een verzamel object, het is er gewoon. Omdat het niet hun bobby is, lezen ze in hun vrijetijd ook weinig over de achtergronden, terwijl de verzorging van de keris als spiritueel object juist voorop staat.

Als je een keris in de familie hebt, gaat het niet over de Pamor, Dapur of Tanguh. Je hoort als eerste de mystieke verhalen over de keris. In mijn geval hoe de keris onze familie door de 2e wereldoorlog heeft geholpen, hoe de keris begon te kloppen als hij voeding nodig had etc.

Er is mij verteld dat de keris ooit op mistieke wijze in mijn handen zou komen en mijn leven was vanaf dat moment nooit meer hetzelfde…

Iemand die kerissen voor rituelen gebruikt, ziet de keris als een spiritueel gereedschap. De keris is een object met magische krachten. Het wordt gebruikt in rituelen zoals gebeden, offers, of spirituele ceremonies om bescherming te bieden, voorspoed te brengen of het kwaad af te weren.

De Cursus

1- zondag 15 December van 12:00 tot 17:00. Tijdens de 1e bijeenkomst, duiken we dieper in de spirituele achtergrond van de keris met een lezing over Kejawen (de traditionele Javaanse levensovertuiging). We beginnen met een korte meditatie en een lezing van om en nabij een uur, en er is daarbij veel ruimte voor vragen van de deelnemers. Na de presentaie en de vragen worden er thema’s die zoal worden besproken zijn de oliën en wierook die je gebruikt bij het offer, en wat hun doel en effect op de ‘isi’ van de keris, dwz hoe je de keris ‘oplaadt’ met goede intenties en energie.

2- zondag 12 Januari, 12:00 tot 17:00 houden we, na een korte samenkomst meditatie een lezing over de keris, en dan gaan we naar de basis van het ontstaan van de keris en een uitleg vn het Javaans tantrisch Hindoe Boeddhisme. In een sessie van 5 uur bespreken we verschillende soorten kerissen en de magische krachten eraan worden toebedeeld. We geven uitleg over de spirituele betekenis van het pamor, de tekening op het blad van de keris. En de dhapur, de vorm van de keris (bijvoorbeeld een rechte vorm of met bochten, maar ook specifieke details in de afwerking).

3- zaterdag 22 Februari tumpek Landep viering, van 11:00 tot 18:00. Tumpek Landep is een feest dat 1x per 210 dagen gevierd word. De oud Javaans calender, de Passaran, had 5 dagen. De meeste kennen de passaran wel aan de 5 dagen, Legi Pahing, Pon, Wage en KLIWON.Op deze dag, maak je offers voor de keris en eet je gezamenlijk een heilige maaltijd de Selamatan, dit doen we gezamenlijk, het maken van de bloemoffers met de bijbehorende kleuren, en het maken van de nasi Tyumpeng.

4- zondag 9 Maart, 12:00 tot 17:00, bespreken we het Javaanse hindoe-boeddhisme. Dat doen we aan de hand van diverse voorbeeld kerissen uit de groep (zoals Tajuhan kerissen, Ageman kerissen) en duiden zo hun spirituele betekenis. Ook gaan we dieper in op wat nu de beste manier is om je keris te bewaren. Na de pauze bespreken we de diepere betekenis van de basiswaarden van geluk zoals Leegte, Dualiteit, Moksha etc. We sluiten weer af met een meditatie waarbij we onze focus leggen opde besproken waardes voor jezelf.

5- zondag 13 April, 12:00 tot 17:00, beginnen we met een lezing over de Nawa Sanga, het Javaanse spirituele kompas. We leggen de betekenis uit die het had in de oude Javaanse cultuur, en maken tevens een koppeling naar hoe we dit kompas kunnen inzetten in de huidige tijd. We vervolgen de workshop met een praktische uitleg in het maandelijks wassen van de keris met rozenblaadjes en de diepere betekenis daarvan (het ‘jamasan keris’). We sluiten af met een gezamelijke meditatie met de keris.

6- zondag 11 Mei, 12:00 tot 17:00, houden we een lezing over ‘moksha’, bevrijding van het dagelijkse naar een vorm van bestendig geluk. Het praktische deel van de workshop bestaat uit het zelf wierook maken van verschillende harsen uit de Nederlandse natuur.

Goede keriswierrook bestaat uit hars en hout, om een goede verbinding met de cosmos te maken.

7- 28 en 29 juni Koempoelan Taman Indonesia Kalenkotte Suro viering ( Suro donderdag 26 juni op vrijdag 27 juni, 2025 tot 29 juli) Precieze datum en tijd volgt nog. We zijn bezig om met hulp van het Javaanse koninghuis van Solo Suro te vieren, de Jaarlijkse dag die in Java gebruikt word voor het onderhouden van de keris. Wij zijn dan ook druk bezig om wat leden van de Priayi, de Javaanse adel, naar Nederland te krijgen, we hebben hun toezegging, en ze gaan ons zeker helpen, maar het liefste hebben we ze natuurlijk hier in Nederland. De organisatie vergt veel, en het word in ieder geval een groots keris evenement en de eerste keer dat Suro zo gevierd word in Nederland!

8- zaterdag 20 September, van 11:00 tot 18:00, gezamelijke tumpek Landep viering

9- zondag 12 Oktober, 12:00 tot 17:00, gaan we bezig met het "lezen" van een keris, verschillende methodes om met een keris te communiceren en de diepere spirituele waarde van de keris. We behandelen dan ook verschillende spreuken of mantra's. Er volgt ook een lezing over de Indonesische tempels (candi’s) met betrekking tot de keris: workshop meditatie met de keris. Hoe open je de poort naar de geestenwereld, de wereld van de goden en voorouders? We geven een uitleg van de eeuwenoude mantra’s en hun toepassing.

10- zaterdag 8 , 12:00 tot 17:00 en zondag 9 november zal staan van het maken van een expositie door ons! We zullen de lessen tot dusver evalueren en werken met een open thema dat is aangedragen door de deelnemers uit de groep. Evaluatie van de oprichting van een Poesaka-club. Ook willen we met de leden een tentoonstelling organiseren die we openstellen voor bezoekers op zondag 9 november. We zijn nog bezig met een mooie waardige locatie...

Tot ziens keris familie!

Deze cursus is mogelijk gemaakt door: NPSF, Warisan Budaya, Stichting Behoud Nederlands Ind(ones)isch Cultureel Erfgoed, Vfonds.

Stichting Behoud Nederlands Ind(ones)isch cultureel ergfgoed

kvk: 95150153

Iban: NL87 BUNQ 2128 9243 32